درباره شیرخشک

خشک کردن به عملیاتی اطلاق می شود که در آن قسمت اعظم آب موجود در ماده غذایی در یک شرایط کنترل شده خارج می گردد. فرآورده ای دیگر که می توان از شیر بدست آورد شیر خشک است که فرآیند یا تولید این فرآورده فواید بسیاری دارد. کاهش فعالیت آبی یا افزایش زمان ماندگاری ٬ کاهش حجم و وزن شیر که هزینه های حمل و نقل را کاهش می دهد٬ راحتی مصرف و ایجاد محصولات متنوع مانند پودینگ ٬ شیر قهوه ٬ تولید بیسکوییت ٬ کلوچه و همچنین در سایر فرآورده های لبنی٬ که باعث شد تغییراتی بر روی شیر انجام دهند و شیر خشک را تولید نمایند. حد اکثر آب موجود در یک شیر خشک کامل نباید بیش از ۴ تا ۵ درصد باشد.

شیر خشک هایی که پایه آنها شیر گاو است برای اکثر کودکان مناسب ترین نوع شیر خشک هستند شیر خشک گرفته شده از شیر گاو برای اکثر کودکان بهترین انتخاب است زیرا از نظر ترکیبات نزدیک ترین به شیر مادر است. ترکیب اصلی در اکثر شیر خشک های امروزی شیر گاو است ولی شیر گاو قبل از استفاده در شیر خشک به میزان زیادی تغییر داده می شود. غلظت پروتئین ها در شیر معمولی گاو بالاست و هضم این پروتئین ها برای نوزاد بسیار سخت است. سازندگان شیر خشک برای حل این مشکل، کربوهیدرات (مواد قندی)، پروتئین و چربی شیر گاو را تغییر می دهند. همچنین انواع ویتامین و مواد معدنی از جمله اسید فولیک (ویتامین B12)، روی و آهن را که در شیر معمولی گاو میزان آنها کم است به آن می افزایند.

تمام شیرخوارانی که کل تغذیه آنها از شیر مادر تأمین نمی شود باید از شیر خشک دارای آهن اضافی تغذیه شوند:

توصیه انجمن طب کودکان آمریکا این است که تمام کودکان سالمی که کل تغذیه آنها از شیر مادر تأمین نمی شود باید تا یک سالگی شیر خشک دارای آهن اضافی مصرف کنند. بعضی از مادران بدلیل عوارضی نظیر یبوست و دیگر عوارض گوارشی تمایل چندانی به استفاده از شیر خشک های آهن دار ندارند ولی مطالعات نشان داده اند که یبوست را نباید ناشی از آهن دانست.

خطر ابتلا به آنمی فقر آهن (کم خونی ناشی از کمبود آهن) در شیر خوارانی که از شیر خشک های با آهن کم تغذیه می شوند بیشتر است. کم خونی سبب کمبود اکسیژن رسانی به بدن نوزاد می شود. مطالعات نشان داده اند که دریافت آهن کافی در سال اول زندگی تأثیر مهمی بر عملکرد آموزشی در سنین مدرسه دارد.

از شیر خشک های با پایه سویا استفاده نکنید مگر به تجویز پزشک

سویا یک پروتئین گیاهی است که مانند شیر گاو برای هضم بهتر توسط شیر خواران تغییر داده شده و ویتامین ها و مواد معدنی به آن اضافه می شود. شیر خوارانی که به لاکتوز (نوعی قند که کربوهیدرات اصلی موجود در شیر مادر و شیر گاو است) حساسیت دارند ممکن است به شیر خشک های با پایه سویا بهتر جواب دهند ولی تنها در صورتی باید از این نوع شیر خشک ها استفاده کرد که پزشک استفاده از آنها را توصیه کند. تقریباً نیمی از کودکانی که به شیر خشک گاو حساسیت دارند به شیر خشک سویا نیز حساسند. همچنین، جذب کلسیم و مواد غذایی دیگر از شیر خشک سویا کمتر است، از این رو باید از انواعی استفاده کرد که مواد غذایی بیشتری به آنها اضافه شده است. بهترین کسی که می تواند شیر خشک مناسب را برای کودک تجویز کند پزشک است.

چگونه می تواند عدم تحمل لاکتوز را متوجه شد؟ عدم تحمل حقیقی لاکتوز در کودکان نادر است. علائم آن عبارتند از: درد و تورم شکم ، دفع گاز و اسهال. در صورتیکه کودک چنین مشکلاتی داشته باشد باید به پزشک مراجعه کرد. بعضی علائم عدم تحمل لاکتوز و حساسیت به شیر گاو مشترکند و برای اطمینان باید به پزشک مراجعه کرد. پزشک برای تشخیص، احتمالاً از آزمایش مدفوع برای کنترل وجود بعضی اسید ها و مواد دیگر در موفوع استفاده می کند.

کودکانی که مشکل دیگری ندارند معمولاً متعاقب یک اسهال بطور موقت تحت رژیم شیر سویا قرار می گیرند. اسهال سبب تغییر آنزیم ها در روده کودک شده و هضم لاکتوز را بسیار مشکل می کند. این شایعترین نوع عدم تحمل لاکتوز در شیرخواران است. تغذیه شیرخوار با شیر خشک سویا برای یک مدت، این فرصت را به آنزیم های روده می دهد که به حالت طبیعی برگردند.

هر چند ممکن است شنیده باشید که شیر خشک های سویا در تسکین کودکان کولیکی مؤثرند ولی محققین شواهدی دال بر اثبات این ادعا پیدا نکرده اند.

در اینجا بعضی از روش های خشک کردن رو براتون میذارم که البته خشک کردن شیر روش های متعدد و زیادی داره

خشک کن های غلطکی اتمسفری:

خشک کردن های غلطکی از دو غلطک بزرگ فولادی افقی مجاور هم که به صورت استوانه ی گردان تو خالی که در خلاف جهت یکدیگر می چرخند ساخته شده اند. درون استوانه ها بخار آب با فشار زیاد جریان دارد و سبب گرم شدن غلطک ها می شود. چون این غلطک ها به طور آزاد در محیط قرار دارند به همین جهت این روش را غلطکی اتمسفری می نامند. شیر تغلیظ شده روی غلطک ها انتقال می یابد و غلطک ها در جهت مخالف یکدیگر حرکت می کنند. شیر در دمای ۱۳۰ درجه به مدت ۲ ثانیه بصورت ورقه نازک خشک در می آید سپس بوسیله تیغه ها از سطح غلطک ها تراشیده می شوند. شیر خشک تولید شده توسط آسیاب به پودر تبدیل و بسته بندی می شود.در بالای استوانه ها سر پوش نصب شده است که از سقوط غبار یا مواد خارجی روی غلطک ها جلو گیری کند.

(خشک کن های پاششی)

فرایند تولید محصولات پودری با استفاده از اسپری درایر به عنوان یکی از بهترین روش های تولید که همراه با کمترین تغییرات در ساختار شیمیایی و فیزیکی محصول خواهد بود. پروسه تولید فراورده های پودری با این روش به نحوی است که می تواند بخوبی در آب حل شده و با حداقل تغییرات قبل از فرایند باشد. کلیه پارامتر های موثر در این تولیدات قابل کنترل بوده که از جمله دمای هوای ورودی، دمای هوای خروجی، بریکس ماده ورودی، بریکس محصول غلیظ شده از اواپراتور، درصد دور فن های ورودی و خروجی درایر که در نهایت تمامی این پارامترها می توانند پارامتر ضریب تبدیل که عبارت است از نرخ تولید یک کیلو گرم محصول خشک از ماده ورودی می باشد را تغییر دهد.

این روش برای مواد غذایی مایع مثل شیر ، آبمیوه ، آب گوجه فرنگی و آب پنیر به کار می رود در این روش ماده غذایی در دستگاه تبخیر کننده تغلیظ و سپس توسط یک اتو مایزر به صورت پودر به داخل خشک کن پاشیده می شود و از قسمت پایین هوای گرم با ذرات ماده غذایی برخورد نموده و رطوبت را از ماده غذایی جدا می کند . در این سیستم مایعی که قبلا تا حدودی تغلیظ گردیده است تحت اثر فشار به درون محفظه ای که دارای هوای داغ است به صورت ذرات بسیار ریز پاشیده می شود .

درجه حرارت دستگاه معمولا از ۳۰۰ درجه سانتی گراد تجاوز نمی کند و قطر ذرات نیز ممکن است بین ۱۰ الی ۲۵۰ میکرون باشد .عمل خشک کردن فقط در چند ثانیه صورت می گیرد . پس آسیب حرارتی نداریم . عمل پودر کردن و تبدیل به ذرات ریز شدن مواد غذایی با استفاده از تجهیزاتی به نام اتو مایزر صورت می گیرد . در spray draer این احتمال وجود دارد که هوایی که از برج خشک کننده خارج می شود حاوی مقداری از مواد غذایی خشک شده باشد پس می توان آن را وارد سیکلون کرد . ذرات خشک مواد غذایی به دیواره داخلی سیکلون برخورد کرده و انرژی خود را از دست می دهد و در قسمت تحتانی آن جمع می شود. راهی برای افزایش میزان بازیافت می توان هوای خروجی از سیکلون شماره ۱ وارد سیکلون شماره ۲ گردد.

توصیف فرایند ها

مایع به بالای محفظه خشک توسط یک تلمبه حفره پیش برنده ، تلمبه زده می شود . که یک جریان خیلی آهسته و جریان ثابتی را فراهم می کند . این جریان توسط دو افشانک سیال اسپری می شود و به یک محفظه خشک وارد می شود هوای داغ به داخل حفره ها به سوی محفظه ها وزیده می شود که باعث تبخیر از رطوبت سطح می شود . رطوبت لازم در ذره ها در زمان تبخیر شده است ذره به نقطه تخلیه در پایه مخروط می افتد . در این ترکیب ، دما هرگز از دمای ترموتر هوای اگزوز فراتر نخواهد رفت زیرا یک هواکش در مرکز گریز ، کنترل را بروی شاخابه جریان هوا انجام می دهدو دمای شاخابه به وسیله استفاده از یک کنترل کننده در سه دوره تلفیق با یک گرم کن الکتریکی تنظیم می شود .

 خشک کن های تونلی

خشک کن های تونلی نسبتا’ طویل می باشند که سینی های محتوی مواد خشک شونده روی واگن هایی قرار داده شده و از آن عبور می کنند. زمان اقامت در خشک کن بایستی به حد کافی طولانی باشد تا رطوبت به مقدار مورد نظر برسد. برای دمای نسبتا’ پایین معمولا’از هوای گرم شده توسط بخار استفاده می شود و در دمای بالاتر و مخصوصا’ مواردی که نیاز نیست محصول تمیز باشد از گازهای احتراق استفاده می گردد. در این خشک کن ها از هر دو جریان همسو و ناهمسو می توان استفاده کرد و در بعضی موارد روی دیواره های تونلی نیز فن هایی نصب می شود تا جریان بیشتری از گاز را ایجاد کنند. برای ایجاد راندمان حرارتی بالاتر معمولا’ قسمتی از گاز های خروجی از تونل به آن برگردانده می شوند.

 خشک کن های بشکه ای(Drum Drier)

مواد سیال همچون محلول ها ، لجن (Slurries) و خمیرها می توانند روی خشک کن های غیر مستقیمی که به خشک کن های بشکه ای شناخته می شوند به رطوبت مورد نظر برسند. بشکه از داخل توسط بخار گرم شده و قسمتی از آن در حوضچه مواد خشک شونده غوطه ور می باشد. چرخش بشکه باعث ایجاد فیلمی از مواد شده و در چرخش کامل این فیلم خشک شده و از طرف دیگر توسط کاردکی فیلم برداشته می شود. معمولا’ مواد خشک شونده واقع در حوضچه را در دمای جوش نگه می دارند تا سرعت تبخیر از روی درام سریع تر گردد.

خشک کن های مداوم(Continuous Drying)

این خشک کن ها با توجه به حجم محصول نسبتا’ کوچک ، با دیگر دستگاههای موجود در فرایند شیمیایی تطابق بیشتری داشته و نیاز به ذخیره و انبار کردن قبل از خشک کن ندارند. محصول به دست آمده محتوی رطوبت یکنواخت تری است و هزینه به ازاء واحد وزن محصول نسبتا’کم است. شبیه خشک کن های ناپیوسته نوع خشک کن یا ساختار آن به شرایط ماده خشک شونده بستگی دارد.

در بسیاری از این خشک کن ها ، جسم جامد در خشک کن حرکت کرده و با جریان گاز تماس می یابد. حرکت جامد و جریان گاز ممکن است همسو، ناهمسو یا به صورت متقاطع باشد. در جریان های ناهمسو ، داغ ترین گاز در تماس با خشک ترین جامد قرار می گیرد ، به طوری که دمای جامد تا حد امکان به دمای گاز ورودی نزدیک می شود. این روش سریع ترین حالت خشک شدن (از دست رفتن رطوبت پیوندی ) را نتیجه خواهد داد و در مواردی باعث صدمه دیدن محصول خواهد شد. از طرفی جسم جامد مقدار زیادی از حرارت موجود در گاز را از خشک کن خارج می کند. در جریان های همسو ، جامد مرطوب با داغ ترین گاز مجاور می شود و جامد تنها تا دمای مرطوب گاز گرم خواهد شد و در این حالت حتی مواد حساس بر دما نیز می توانند بدون ایجاد اشکال خشک شوند. در جریان های موازی کنترل بیشتری روی میزان رطوبت محصول وجود دارد.